Pyramiden

Pyramiden położone nad Zatoką Mimer (Billefiord) to drugie rosyjskie górnicze miasto na Svalbardzie. Jego nazwa pochodzi od wznoszącej się nad nim góry w kształcie egipskiej piramidy. Złoża węgla kamiennego na jej południowym stoku zostały odkryte przez ekspedycję szwedzką w 1910 roku. Warunki geologiczne zostały określone jako trudne, dlatego Szwedzi postanowili skoncentrować swoje wysiłki na Sveagruva. W 1927 roku sprzedali teren Pyramiden rosyjskiej firmie wydobywczej Russkij Grumant, która na początku 1930 roku odsprzedała je Trust Arktikugol. Firma ta rozpoczęła budowę infrastruktury przed II wojną światową, ale skala działalności pozostawała mała. W celu sprawdzenia możliwości wydobycia powstały instalacje techniczne, doki portowe, a także pomieszczenia mieszkalne, sauna oraz system transportu węgla z położonego 500 m n.p.m. szybu.

Podobnie jak i pozostałe ówczesne osiedla na Svalbardzie, Pyramiden zostało ewakuowane w 1941 roku. W odróżnieniu od innych miast, tutejsza infrastruktura nie uległa zniszczeniu w działaniach wojennych. Do operacji górniczych powrócono w 1947 roku, a od 1948 rozpoczęto regularne wydobycie, co wpłynęło na dynamiczny rozwój miasta.  Akcentowano szczególnie kolektywistyczne hasła konieczności wspólnoty i równości obywateli w Arktyce, dlatego Pyramiden została zbudowana z wielkim zapałem społecznym.

W latach 60., 70. i 80. Pyramiden było bardzo popularne i uznawane w Związku Radzieckim za świetne miejsce do zamieszkania. Przyzwoite zarobki i okres umowy na dwa lata sprawiał, że każde stanowisko pracy miało wielu wnioskodawców. Firma mogła wybierać pracowników z najlepszymi kwalifikacjami, co sprawiło, że miała wysokie wymagania.  W ramach sowieckiej myśli socjalistycznej powstał tu kompleks sportowy im. Jurija Gagarina z boiskiem i basenem, dom kultury z salą gimnastyczną i kinem oraz budynki o bogatej, choć specyficznej socjalistycznej architekturze. W czasie wolnym od pracy starano się zaangażować jak największą liczbę mieszkańców w sport i kulturę. Oblicza się, że aktywny udział w nich brało nawet 90% obywateli. Większość górników było zresztą wcześniej sportowcami. Zaraz po przybyciu do miasta rejestrowano doświadczenie zawodowe, zainteresowania sportowe i kulturalne, tak by każdy nowy obywatel mógł przyczynić się dla dobra społecznego.

Docierające tu statkami dostawy sprawiały, iż mieszkańcom właściwie nie brakowało niczego. Ponadto skoncentrowano się na własnej produkcji mleka, mięsa, jaj i warzyw. W tym celu zbudowano dużą szklarnię oraz budynki dla hodowanych zwierząt – bydła, trzody i drobiu. Wszelkie jedzenie było bezpłatne od 1958 roku.

W latach 80. wzrósł procentowy udział kobiet i dzieci, a populacja miasta sięgnęła 1000 osób, głównie z Rosji i Ukrainy. Wiele zostało zrobione, aby stworzyć w Pyramiden przyjazną atmosferę. Oprócz wspomnianych już basenu, boiska i domu kultury zbudowano szkołę, przedszkole, muzeum oraz bibliotekę, która wkrótce została wzbogacona o ponad 50 000 tytułów książek i publikacji. W każdą noc w kinie odbywały się seanse filmowe.

W dniu 29 sierpnia 1996 roku miasto dotknęła ogromna tragedia. Rankiem przy podejściu do lądowania na lotnisko w Longyearbyen w złych warunkach atmosferycznych rozbił się wyczarterowany przez firmę Trust Arktikugol lecący z Moskwy samolot Tu 154 M. Na jego pokładzie zginęło 141 osób, w tym 11 członków załogi. Ofiarami byli górnicy z Pyramiden i Barentsburga, którzy wraz z rodzinami wracali z wakacji w kraju. Katastrofa stała się jedną z przyczyn zamknięcia kopalni przez Arktikugol. Na decyzję wpłynęła również występująca w latach 90. zła koniunktura w przemyśle wydobywczym węgla kamiennego. Ponadto argumentowano, iż pokłady węgla w okolicy mają miąższość kilku metrów, ale poprzedzielane są wieloma dyslokacjami, co sprawia, że wydobycie jest kosztowne i skomplikowane. W związku z tym 31 marca 1998 roku wydobyto ostatnią tonę węgla kamiennego, prace górnicze całkowicie wstrzymano, nikomu nie przedłużono kontraktu i miejscowość została opuszczona.

Łącznie w Pyramiden w latach 1955-1998 wyprodukowano około 9 mln ton węgla. Milion ton zostało zużyte w lokalnej elektrowni, a reszta została wyeksportowana. Obecnie Pyramiden stanowi wyjątkowe miejsce, robiące niesamowite wrażenie na odwiedzających. Całość pozostawionej infrastruktury górniczej, portowej, przemysłowej, drewniane domy z lat 40. i 50. oraz kilkukondygnacyjne ceglane bloki z lat późniejszych są przedmiotem zainteresowania przybywających tu turystów, a także naukowców. Atrakcją jest też położony najbardziej na północ na świecie pomnik z popiersiem Lenina. Miasto w ostatnich latach zostało uporządkowane. Dla zwiedzających uruchomiono ponownie hotel.