Zdobycie bieguna południowego Amundsen – Scott 1911-1913

Wyprawa Roalda Amundsena (1909-1912)

Pierwotny plan Amundsena przewidywał wyprawę do bieguna północnego, ale wiadomość o jego zdobyciu przez Frederika Cooka i Roberta Peary’ego spowodowała zmianę planów. Wyprawa wypłynęła statkiem Fram (pożyczonym od Nansena) 9 sierpnia 1910 roku i dotarła do Zatoki Wielorybów na wschodnim krańcu Bariery Lodowej Rossa 14 stycznia 1911 roku. Po zbudowaniu bazy lądowej założono w kolejnych  akcjach magazyny żywności położone na równoleżnikach 80^o, 81^o, 82^o, 83^o. Jako środka transportu używano sań z psimi zaprzęgami; ludzie poruszali się na nartach – byli doświadczonymi narciarzami. Grupa biegunowa wyruszyła z bazy 19 października 1911 roku. Po dotarciu do Gór Transantarktycznych,  po kilku dniach poszukiwań udało się znaleźć drogę na Płaskowyż Antarktyczny przez lodowiec nazwany lodowcem Axela Heiberga.

Amundsen osiągnął biegun 14 grudnia 1911 roku. Przez 4 dni uczestnicy wyprawy prowadzili pomiary astronomiczne, aby uzyskać pewność, że dotarli do bieguna. Powrót do bazy w Zatoce Wielorybów zajął zdobywcom 32 dni.  30 stycznia 1912 roku  Fram odpłynął na Tasmanię i z Hobart Amundsen powiadomił o sukcesie swojej wyprawy.

Wyprawa  Roberta Falcona Scotta  (1910-1913)

Zaplanowana z wielkim rozmachem wyprawa miała przede wszystkim cele naukowe; wysunięcie się na plan pierwszy  planu zdobycia bieguna południowego było wynikiem pojawienia się rywala w postaci Amundsena (który z kolei zdobycie bieguna traktował jako cel zasadniczy). Wyprawa miała  założyć bazę w znanej Scottowi Cieśninie McMurdo i wykorzystać w drodze do bieguna znaną z wyprawy Shackletona z 1909 roku drogę na Płaskowyż Antarktyczny przez Lodowiec Breadmore’a. Jako środek transportu zaplanowano sanie ciągnięte przez kuce oraz użycie sań motorowych. Na Płaskowyżu Antarktycznym sanie miały być ciągnięte przez ludzi, przy czym uczestnicy wyprawy nie mieli doświadczenia w posługiwaniu się nartami i nie mieli do nich zaufania.

Działania prowadzące do założenia pierwszych składów żywności i paliwa  (na 79^o i 80^o)  upłynęły pod znakiem trudności z utrzymaniem sprawności zaprzęgów kuców i awarii sań motorowych. W efekcie podstawowy skład, tzw. Skład Jednej Tony, planowany na 80^o S, został założony o 40 km bliżej bazy. Miało to tragiczne skutki dla wracającej grupy biegunowej. Dalsze składy miały zakładać ekipy towarzyszące grupie biegunowej w marszu na południe i wracające kolejno do bazy po wykonaniu swoich zadań. Spowodowało to dodatkowe opóźnienia w drodze na południe.

Grupa biegunowa znalazła się na Płaskowyżu Antarktycznym  prawie o miesiąc później niż wyprawa Amundsena. Z podobnym opóźnieniem Scott dotarł do bieguna, gdzie zastał namiot z norweską flagą, pozostawiony przez Amundsena. Grupa Scotta prawie natychmiast ruszyła w drogę powrotną, początkowo zachowując poprzednie tempo. Jednak wkrótce okazało się, że racje żywnościowe były obliczone zbyt  rygorystycznie (problem  obciążenia sań) i uczestnicy wyprawy zaczęli słabnąć w wyniku niedożywienia. Obniżało to również ich odporność na zimno. 17  lutego, w czasie zejścia Lodowcem Breadmore’a, w wyniku obrażeń spowodowanych upadkiem umiera jeden z uczestników grupy. Pozostali z coraz większym trudem bardzo powoli posuwają się w kierunku bazy. 16 marca popełnia samobójstwo drugi uczestnik zespołu. 18 marca pozostała trójka po raz ostatni rozstawia namiot. Bardzo złe warunki pogodowe powodują, że już  namiotu nie opuszczą. 29 marca umierają głodu i  wyczerpania. Do Składu Jednej Tony zabrakło im 18 km.

26 marca z bazy wyrusza grupa ratunkowa, ale bardzo złe warunki pogodowe zmuszają ją do powrotu.

Statek ekspedycji Terra Nova odpływa do Nowej Zelandii, zabierając 8 uczestników wyprawy. 13 ludzi decyduje się na kolejne zimowanie. Wiosną, 29 października, wyrusza grupa poszukiwawcza, która 12 listopada znajduje namiot ostatniego biwaku  Scotta i jego towarzyszy. Zostali pochowani na miejscu w lodowym kopcu. Świat dowiaduje się o tragicznym zakończeniu wyprawy Scotta w 1913 roku.

Mapa na podstawie: What the Race to the South Pole Can Teach You About How to Achieve Your Goals.