Παγετώνας

Ο παγετώνας είναι ένα σώμα πάγου που σχηματίζεται στην ξηρά με φυσικό τρόπο. Για να χαρακτηριστεί ως παγετώνας, ένα ιδιαίτερο γνώρισμα που έχει είναι ότι πρέπει για πολλά χρόνια να διαμορφώνεται από παγετώδη πάγο (glacial ice) – δηλαδή πάγος, ο οποίος σχηματίζεται από διαδικασίες συσσώρευσης και μετασχηματισμού του χιονιού.

Οι παγετώνες έχουν διαφορετικά σχήματα και μεγέθη. Οι μικρότεροι παγετώνες μπορεί να έχουν μέγεθος μικρότερο από 1 τετραγωνικό χιλιόμετρο, ενώ οι μεγαλύτεροι, που ονομάζονται στρώματα πάγου (ice sheets), μπορούν να καλύψουν ολόκληρες ηπείρους. Οι παγετώνες σχηματίζονται συνήθως στα βουνά, στα μέρη όπου οι κατακρημνίσεις είναι υψηλές και οι θερμοκρασίες είναι αρκετά χαμηλές για να επιτρέψουν το χιόνι να επιβιώσει το καλοκαίρι. Καθώς το χιόνι συσσωρεύεται με την πάροδο των χρόνων, τα χαμηλότερα στρώματα μετασχηματίζονται σε μερικώς παγωμένο χιόνι (firn) και στη συνέχεια σε παγετώδη πάγο (glacial ice), υπό την πίεση του υπερκείμενου χιονιού. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται μεταμορφισμός χιονιού (snow metamorphism). Παρά τη στατική τους εμφάνιση, οι παγετώνες βρίσκονται σε συνεχή κίνηση. Οι μάζες χιονιού αυτού του μεγέθους συμπεριφέρονται διαφορετικά από ένα μικρό παγάκι – είναι ελαστικοί σε κάποιο βαθμό, που επιτρέπει στον παγετώνα να ρέει με το δικό του βάρος – αν και πολύ αργά. Η ροή του παγετώνα προκαλεί τάσεις στο σώμα του πάγου, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει ρωγμές και εμφάνιση ρηγμάτων.

Οι παγετώνες και τα φύλλα πάγου είναι η μεγαλύτερη παγκόσμια δεξαμενή γλυκού νερού. Σε πολλές περιοχές του κόσμου, ιδιαίτερα στην Νοτιοανατολική Ασία και στη Νότια Αμερική, οι ανθρώπινοι πληθυσμοί εξαρτώνται από το νερό που ρέει από την τήξη των παγετώνων για την παροχή νερού, την άρδευση, ακόμη και την υδροηλεκτρική ενέργεια. Οι παγκόσμιες κλιματικές αλλαγές επηρεάζουν σημαντικά τους παγετώνες, απειλώντας αυτές τις κοινότητες ανθρώπων.