Jokulhlaup
Jokulhlaup to nagła, krótka powódź lodowcowa. Typowe jokulhlaups w otoczeniu kopuły lodowej Vatnajökull zaobserwowano na Islandii. Samo słowo pochodzi z języka islandzkiego. Kopuła lodowa okrywa masyw górski z okresowo czynnymi wulkanami, a w ich kraterach tworzą się jeziora. W okresach wzmożonej aktywności wulkanicznej ilość wody wytapianej z lodowca przekracza pojemność obniżeń jeziornych. Woda przelewa się przez ich krawędzie, powodując gwałtowne poszerzanie kanałów wyprowadzających i tworząc powódź na przedpolu lodowca.
Powodzie lodowcowe mogą powstawać również w wyniku przerwania barier lodowych, zamykających jeziora przylodowcowe lub jeziora powstające w bocznych dolinach, zamkniętych przez szarżujący lodowiec (Kaukaz, Tien-Szan).
Zazwyczaj powstają podczas bardzo intensywnych opadów letnich na obszarze lodowców dolinnych, np. w Norwegii, w wyniku bardzo szybkiego spływu powierzchniowego wód opadowych z powierzchni lodowca. Najczęściej nie osiągają jednak katastrofalnych rozmiarów.
- Fig.1. Islandia, powódź lodowcowa na sandrze Skeidhary 1996 r. Fot. Th. Thorsteinsson
- Fig.2. Przekrój przez kopułę lodową Vatnajökull, lokalizacja jeziora Grimsvötn (a), krzywa przepływu na sandrze Skeidhary w czasie powodzi w 1954 r.(b), (za: Jania 1993).
- Fig. 3. Krzywe przepływu w czasie powodzi lodowcowych na Islandii. Najwyższe przepływy mogą przekraczać normalny odpływ ponad 10 tysięcy razy (Benn&Evans 1998).
- Fig.4. Jezioro Proclacial Gösvatnet (Hornsund, Spitsbergen). Fot. JG