Wieloletnia zmarzlina

Wieloletnia zmarzlina, inaczej zmarzłoć, jest to warstwa gruntu – gleby, skały, materiał organiczny – utrzymująca się stale w temperaturze 0°C lub niższej w dłuższym okresie czasu, tj. przez co najmniej dwa lata. Zmarzłoć stanowi zasadniczą część kriosfery naziemnej.

Na półkuli północnej regiony, gdzie występuje wieloletnia zmarzlina stanowią około 25% (23 mln km²) powierzchni. Grubość zmarzliny waha się od mniej niż 1 m do nawet ponad 1500 m.

Większość dziś istniejącej zmarzliny powstała w zimnych okresach zlodowaceń i przetrwała cieplejsze interglacjały, w tym holocen (epoka geologiczna, która rozpoczęła się około 11 700 lat temu).

Niektóre stosunkowo płytkie fragmenty zmarzliny (od 30 do 70 metrów miąższości) powstały podczas drugiej części holocenu (ostatnie 6000 lat), a niektóre stosunkowo niedawno, w czasie tzw. Małej Epoki Lodowcowej (400 -150 lat temu).

Zmarzlina może występować zarówno na lądzie, jak i na dnie morza (zmarzlina podmorska).

Na lądzie temperatura wiecznej zmarzliny wynosi około -5°C. Zmarzlina w górach na średnich i niskich szerokościach geograficznych gór jest cieplejsza, a jej rozmieszczenie jest ściśle związane z ukształtowaniem terenu.

Zmarzlina podmorska utrzymuje temperaturę zbliżoną do 0°C, obejmuje znaczne obszary arktycznego szelfu kontynentalnego – na obszarze szerszym niż aktualny zasięg kontynentów, obejmuje bowiem tereny, które był częścią kontynentu w okresach lodowcowych.

Z uwagi na znaczną zawartość węgla w zmarzlinie, jej rozmarzanie przyczynia się uwolnienia gazów cieplarnianych: dwutlenku węgla (CO₂) i metanu (CH₄) do atmosfery (więcej na ten temat:  obieg węgla związany z wieloletnią zmarzliną).

Wieloletnia zmarzlina