Other languages:

Cykl Wilsona

Cykl Wilsona (inaczej superkontynentalny) wyjaśnia proces powstawania i zniknięcia oceanu w związku z tektoniką płyt.

Proste wyjaśnienie cyklu Wilsona obejmuje dwie fazy: fazę otwarcia i fazę zamknięcia. Jest podzielony jest na 6 etapów od A do F (rysunek 1. Stadium embrionalne, 2. Stadium młodociane, 3. Stadium dojrzałe, 4. Stadium schyłkowe, 5. Stadium terminalne i 6. Stadium pokolizyjne).

Nazwa cyklu pochodzi od kanadyjskiego geofizyka J. Tuzo Wilsona (1908-1993).

Stadium embrionalne (stabilny kraton z gorącym punktem pod spodem) – Etap A:

Na początku jest stabilny kraton, pod którym znajduje się hot spot. To gorące miejsce podgrzewa kraton (kontynent) i powoduje jego pęcznienie w górę. Skorupa kontynentalna staje się coraz cieńsza i zaczyna pękać, co ostatecznie powoduje rozwarcie ryftu wewnątrzkontynentalnego i formuje się mały ocean (ryfty wschodnioafrykańskie są przykładem etapu A.)

Stadium młodociane – Etap B:

Teraz zaczyna się rozszerzanie płyt kontynentalnych i tworzy się mały ocean między nowo rozdzielonymi kontynentami. W miarę jak kontynenty będą się dalej rozpadać, krawędzie obu kontynentów ostygną, a tym samym staną się cięższe i opadną poniżej nowo utworzonego morza. Morze Czerwone jest przykładem etapu B.

Stadium dojrzałe (pełny basen oceaniczny) – Etap C:

Występują krawędzie pasywne, głębie oceaniczne i grzbiety śródoceaniczne. Ocean Atlantycki jest przykładem etapu C.

Stadium schyłkowe (strefa subdukcji) – Etap D:

Na tym etapie utworzyła się strefa subdukcji i ocean zaczyna się zamykać. Na skraju kontynentu jedna płyta tektoniczna jest wciskana pod inną płytę tektoniczną. Ostatecznie ocean zniknie. Pacyfik jest przykładem etapu D.

Stadium terminalne (zamykanie basenu oceanu resztkowego) – Etap E:

Na tym etapie kontynenty niemal zderzają się. Obok stref kolizji pozostają resztki skorupy oceanicznej, a jednocześnie otwierają się nowe baseny oceaniczne. Przykładem etapu E jest Morze Śródziemne.

Stadium pokolizyjne – Etap F:

Całkowite zamknięcie oceanu, powstanie szwu tektonicznego i wypiętrzenie łańcuchów górskich. Przykładem tego etapu są Himalaje.