Polarpedia has information categorized by main topics. Click on an icon below to view the available terms.
«
»

Cykl Wilsona

Cykl Wilsona (inaczej superkontynentalny) wyjaśnia proces powstawania i zniknięcia oceanu w związku z tektoniką płyt.

Proste wyjaśnienie cyklu Wilsona obejmuje dwie fazy: fazę otwarcia i fazę zamknięcia. Jest podzielony jest na 6 etapów od A do F (rysunek  1. Stadium embrionalne, 2. Stadium młodociane, 3. Stadium dojrzałe, 4. Stadium schyłkowe, 5. Stadium terminalne i 6. Stadium pokolizyjne).

Nazwa cyklu pochodzi od kanadyjskiego geofizyka J. Tuzo Wilsona (1908-1993).

Stadium embrionalne (stabilny kraton z gorącym punktem pod spodem) – Etap A:

Na początku jest stabilny kraton, pod którym znajduje się hot spot. To gorące miejsce podgrzewa kraton (kontynent) i powoduje jego pęcznienie w górę. Skorupa kontynentalna staje się coraz cieńsza i zaczyna pękać, co ostatecznie powoduje rozwarcie ryftu wewnątrzkontynentalnego i formuje się mały ocean (ryfty wschodnioafrykańskie są przykładem etapu A.)

Stadium młodociane – Etap B:

Teraz zaczyna się rozszerzanie płyt kontynentalnych i tworzy się mały ocean między nowo rozdzielonymi kontynentami. W miarę jak kontynenty będą się dalej rozpadać, krawędzie obu kontynentów ostygną, a tym samym staną się cięższe i opadną poniżej nowo utworzonego morza. Morze Czerwone jest przykładem etapu B.

Stadium dojrzałe (pełny basen oceaniczny) – Etap C:

Występują krawędzie pasywne, głębie oceaniczne i grzbiety śródoceaniczne. Ocean Atlantycki jest przykładem etapu C.

Stadium schyłkowe (strefa subdukcji) – Etap D:

Na tym etapie utworzyła się strefa subdukcji i ocean zaczyna się zamykać. Na skraju kontynentu jedna płyta tektoniczna jest wciskana pod inną płytę tektoniczną. Ostatecznie ocean zniknie. Pacyfik jest przykładem etapu D.

Stadium terminalne (zamykanie basenu oceanu resztkowego) – Etap E:

Na tym etapie kontynenty niemal zderzają się. Obok stref kolizji pozostają resztki skorupy oceanicznej, a jednocześnie otwierają się nowe baseny oceaniczne. Przykładem etapu E jest Morze Śródziemne.

Stadium pokolizyjne – Etap F:

Całkowite zamknięcie oceanu, powstanie szwu tektonicznego i wypiętrzenie łańcuchów górskich. Przykładem tego etapu są Himalaje.

Źródło (materiały uzupełnione: Pearson Education Inc. 2011)

«
»
Polarpedia has information categorized by main topics. Click on an icon below to view the available terms.
Polarpedia terms are created by EDU-ARCTIC Consortium, which holds responsibility for quality of translations in following languages: Polish, French, Danish, Norwegian, German, Russian, Italian, unless indicated otherwise. If you see an error - please contact us: edukacja@igf.edu.pl.
European Union flag This project (EDU-ARCTIC) has received funding from the European Union’s Horizon 2020 research and innovation programme under grant agreement No 710240. The content of the website is the sole responsibility of the Consortium and it does not represent the opinion of the European Commission, and the Commission is not responsible for any use that might be made of information contained.
Designed & hosted by American Systems Sp. z o.o.