Η εξέγερση στο Kautokeino

Η εξέγερση των Σαάμι στο Guovdageaidnu (περιφέρεια της Νορβηγίας), γνωστή και ως ανταρσία ή επανάσταση ή εξέγερση της Kautokeino, πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 8 Νοεμβρίου 1852, όταν μέλη της ενορίας επιτέθηκαν στο χωριό, πυρπόλησαν σπίτια και δολοφόνησαν τον έμπορο και τον δικαστικό επιμελητή. Οι αντάρτες πιάστηκαν από άλλους Σαάμι.

Η εξέγερση της  Kautokeino είναι το μοναδικό παράδειγμα εξέγερσης με θρησκευτικά κίνητρα, μέσα στα πλαίσια του Laestadianism (συντηρητικό Λουθηρανικό κίνημα).

Μέχρι εκείνη την περίοδο, οι Σαάμι ήταν φτωχότεροι από τους νορβηγούς εποίκους του βορρά και θεωρούνταν κοινωνικά κατώτεροι από τους Νορβηγούς. Ο τοπικός έμπορος ο οποίος πουλούσε το τοπικό ποτό των Σαάμι, ήταν ένας από τους στόχους της εξέγερσης λόγω της επανειλημμένης εξαπάτησης και εκμετάλλευσης των πελατών του, πολλοί από τους οποίους ήταν ευάλωτοι αλκοολικοί.

Οι αντάρτες αποτελούνταν από μια ομάδα περίπου 35 Σαάμι οι οποίοι είχαν ενώσει τις δυνάμεις τους για να γίνουν μια μεγάλη «siida» (τοπική κοινότητα), με επικεφαλή τον Mons Somby (27 ετών) και τον Aslak Hætta (28 ετών). Μαζί με την Ellen Skum (25), τον Lars Hætta (18) και τον Henrik Skum (20), καταδικάστηκαν σε θάνατο στη δίκη που ακολούθησε μετά την εξέγερση, αλλά αργότερα οι τελευταίοι 3 έλαβαν συγχώρεση και οι ποινές τους μετατράπηκαν σε ποινές σκληρής εργασίας εφόρου ζωής, παράλληλα με άλλα 8 άτομα (4 άνδρες και 4 γυναίκες). Δύο από τους ηγέτες, ο Mons Somby και ο Aslak Hætta, αποκεφαλίστηκαν αργότερα από τη νορβηγική κυβέρνηση. Άλλοι 15 άνθρωποι καταδικάστηκαν σε φυλάκιση για ποικίλα αδικήματα, από μερικές ημέρες μέχρι 12 χρόνια. Τρεις άνθρωποι πέθαναν πριν ή κατά τη διάρκεια της δίκης και 4 απαλλάχθηκαν.

Οι Σαάμι σπάνια κατέφευγαν στη σωματική βία, στις σχέσεις τους με τις εθνικές αρχές.
Κάποιοι ιστορικοί πιστεύουν ότι μερικά από τα μέλη της εξέγερσης της Kautokeino ήταν ψυχικά άρρωστοι, και ότι αυτός ήταν ο λόγος των βίαιων πράξεων. Άλλοι ιστορικοί ισχυρίζονται ότι η βία ήταν αποτέλεσμα παραπλανημένης θρησκευτικής ερμηνείας των διδασκαλιών του Laestadianism . Η ερμηνεία τους για τον Laestadianism οδήγησε τους επαναστάτες να πιστεύουν ότι έπρεπε να «εξορκίσουν» εντελώς το κακό του αλκοολισμού από την κοινότητά τους.