Efekt Nowej Ziemi

Efekt Nowej Ziemi jest ciekawym zjawiskiem optycznym, którego nazwa pochodzi od archipelagu położonego na północ od Rosji, na Oceanie Arktycznym. To tutaj w styczniu 1597 roku zjawisko to zostało po raz pierwszy zaobserwowane i udokumentowane przez załogę statku prowadzonego przez Holendra Willema Barentsa.

To pozorne, przedwczesne pojawienie się słońca pod koniec nocy polarnej lub opóźnione na jej początku, jest efektem powstania swoistego kanału optycznego w niższej warstwie atmosfery.

W warunkach polarnych, nad powierzchnią lodu mogą występować znaczące gradienty temperatury powietrza. Gdy mamy do czynienia z silną inwersją – zimniejsze powietrze znajdujące się poniżej stosunkowo cieplej warstwy – mamy warunki dla obserwacji efektu Nowej Ziemi. Warstwa inwersyjna musi mieć grubość co najmniej 400 km. Światło wychwytywane jest pod termokliną.

Efekt Nowej Ziemi również obserwował słynny Ernest Shackleton podczas ostatniej ekspedycji na Antarktydę w latach 1914-17. Shackleton zobaczył słońce siedem dni po tym, jak znajdowało się pod horyzontem, a potem dwa miesiące później, na pięć dni przed planowanym powrotem. Ale dopiero w 1956 roku, pięć lat po kolejnej obserwacji efektu z Antarktydy, udowodniono, że to istotnie zjawisko fizyczne.