Ślepota śnieżna

Tymczasowe uszkodzenie oka w wyniku działania promieniowania ultrafioletowego (UV) pochodzącego zarówno ze źródeł naturalnych (ostre światło słoneczne), jak i sztucznych (np. spawanie łukowe).

Stopień intensywności odbijanych promieni słonecznych zależy od rodzaju powierzchni (ten wskaźnik, czyli albedo, jesteśmy w stanie obliczyć), np. śnieg odbija średnio 85% promieniowania UV, w przypadku piasku i wody to 30% i 5%. Oznacza to, że ludzie przebywający w regionach polarnych są bardziej narażeni na ślepotę śnieżną.

Podobnie jest w przypadku przebywania na dużych wysokościach – na każde 300 m n.p.m. intensywność promieniowania UV wzrasta o 4%.

Przebywanie w takich warunkach bez okularów przeciwsłonecznych czy gogli może spowodować oparzenie siatkówki lub rogówki, czego skutki zazwyczaj są odczuwalne dopiero po paru godzinach. Wśród objawów można wskazać łzawienie oraz ból oczu, podobny do uczucia piasku pod powiekami. Nieleczona ślepota śnieżna może prowadzić do całkowitej utraty wzroku.

Głównym środkiem zapobiegawczym jest noszenie okularów przeciwsłonecznych – nawet w przypadku zachmurzenia, ponieważ promieniowanie UV przechodzi przez chmury.

Rdzenna ludność Arktyki od wieków radziła sobie z tym problemem, wycinając z naturalnych materiałów takich jak drewno dryftowe czy poroże renifera paski, pełniące funkcję dzisiejszych okularów. Wykonywano w nich dwa wąskie nacięcia, aby ograniczyć dostęp promieni słonecznych.

Skutecznymi sposobami na ślepotę śnieżną są chłodne kompresy, a także krople do oczu. Po ustąpieniu objawów bólowych, poprawa widzenia następuje dość szybko (od 24 do 72 godzin).

Pierwsi odkrywcy Arktyki i Antarktyki musieli się zmierzyć z nieznanym dotąd zjawiskiem ślepoty śnieżnej. Aleksander Macklin, jeden z chirurgów Ernesta Shackletona, określił ją jako jedną z czterech niedogodności, obok szkorbutu, odmrożeń i choroby morskiej, z jakimi miały styczność wyprawy polarne.

W dokumencie „Wskazówki dla podróżników” wydanym w 1893 roku przez Królewskie Towarzystwo Geograficzne można przeczytać takie zalecenie: „Czernienie skóry dookoła oczu wraz z kawałkiem nosa jest dobrą metodą wykorzystywaną przez rdzenną ludność zamieszkującą regiony wysokogórskie jako środek zapobiegający ślepocie śnieżnej”.

Tę metodę stosowali uczestnicy ekspedycji na statku „Terra Nova” (1910-1913), kiedy zdarzyło im się zapomnieć gogli.