Ny-Ålesund

Ny-Ålesund to miasteczko położone w fiordzie Kongsfjorden (Fjord Króla, nazwa angielska: King’s Bay), na Ziemi Oskara II, w północnej części Spitsbergenu. Obecnie pełni funkcję osady naukowej. Jest zamieszkane przez cały rok – w lecie, w sezonie obserwacji naukowych, przebywa tu do 130 osób, głównie badaczy Arktyki. Na zimę pozostaje około 30 osób zajmujących się utrzymaniem osady i badaniami zimowymi.

Ny-Ålesund zostało założone przez Norwegów w 1916 przez firmę Kings Bay Coal Company (Kompania Węglowa Zatoki Króla) jako miejscowość górnicza w celu wydobycia węgla. W owym czasie niemal całe światowe zapasy węgla były zużywane przez imperia walczące w I wojnie światowej, więc dla neutralnej Norwegii nawet placówka tak odległa jak Ny-Ålesund była opłacalnym przedsięwzięciem. W okresie funkcjonowania kopalni w miasteczku stale mieszkało ok. 200 osób. Były tam szpital, szkoła, hotele i restauracje. W 1962 miał miejsce tragiczny wypadek, w którym zginęło 21 górników. Wtedy władze zadecydowały o zamknięciu działalności górniczej w Ny-Ålesundzie.

Już w 1964 Ny-Ålesund zaczęło służyć naukowcom, gdy niemiecki geofizyk spędził tam zimę. W latach 70. XX wieku funkcjonowała tam stacja odbierająca dane satelitarne, a od 1989, wraz z otwarciem stałego połączenia lotniczego do Longyearbyen, w miasteczku zaczęto zakładać stacje badawcze. W tym czasie King’s Bay Company dostosowało zabudowania, które wcześniej służyły górnikom i rybakom, do potrzeb nowych użytkowników. Współcześnie w Ny-Ålesund znajduje się 17 ośrodków naukowych należących do 10 krajów. Większość z nich zajmuje się naukami o Ziemi, biologią lub astronomią. Dodatkowo, na krótkie okresy przyjeżdżają tam badacze realizujący projekty związane ze środowiskiem Arktyki.

Jest najdalej na północ wysuniętą cywilną, stale zamieszkaną osadą na świecie.

Ny-Ålesund. Fot. Julian Podgórski