Mała epoka lodowcowa

Mała epoka lodowcowa to epizod klimatyczny trwający od początku XIV wieku do połowy XIX wieku. Średnia temperatura na półkuli północnej spadła wówczas o mniej więcej 0,5°C. Szarża lodowców w górskich dolinach zagrażała europejskim miastom. Okres ten pozostawił liczne świadectwa w sztuce i literaturze – obrazy z XVII wieku przedstawiają ludzi jeżdżących na łyżwach po Tamizie w Londynie i kanałach w Holandii, miejscach pozbawionych lodu przedtem i później.

Badacze nie są zgodni co do skali zjawiska i jego konsekwencji. Znane są zapiski z dziennika żołnierza, podróżującego w sierpniu 1640 roku przez Niemcy: „W tym czasie było tak wielkie zimno, że prawie zamarzliśmy na śmierć w naszych kwaterach, a na drodze, trzy osoby zamarzły na śmierć: mężczyzna, kobieta i chłopiec”.

Wczesne badania przypisywały małą epokę lodowcową okresom niskiej aktywności słonecznej. Późniejsze badania sugerowały dominującą rolę silnych erupcji wulkanicznych, zredukowaną cyrkulację przeciwprądową południkową (AMOC) i/lub zmienną fazę oscylacji północnoatlantyckiej (NAO).

Małej epoce lodowcowej przypisuje się szereg historycznych, politycznych i społecznych konsekwencji (wielki głód, epidemia dżumy, wojna 30-letnia, a nawet wynalezienie roweru, który miał zastąpić transport konny, gdyż niedobory żywności ograniczały hodowlę wierzchowców).

Obraz: Pejzaż zimowy z łyżwiarzami, Hendrick Avercamp, ok. 1608.