Akullnajat

Një akullnajë është një trup akulli që formohet natyrshëm në tokë. Për t’u kualifikuar si një akullnajë, një tipar duhet të vazhdojë gjatë shumë viteve dhe të jetë indërtuar nga akulli akullnajor – domethënë akulli, i cili formon në proceset e akumulimit dhe transformimit të borës.

Akullnajat marrin forma dhe madhësi të ndryshme. Akullnajat më të vogla mund të jenë më pak se një kilometër katror në madhësi dhe pjesa më e madhe, e quajtur akull, mund të mbulojnë kontinente të tëra. Akullnajat janë më së shpeshti të formuara në male, vende ku shiu është i lartë dhe temperatura të ulëta për të lejuar borën të mbijetojë gjatë verës. Ndërsa bora akumulohet gjatë viteve, shtresat e ulëta transformohen në akull dhe më pas në akull akullnajor, nën presionin e mbulimit të dëborës. Ky proces quhet metamorfizmi i dëborës. Megjithë pamjen e tyre statike, akullnajat janë në lëvizje të vazhdueshme. Masat e akullit sillen ndryshe nga kube të vogla akulli – ato janë elastike në një shkallë, duke lejuar akullnajën të rrjedhë nën peshën e saj – megjithëse shumë ngadalë. Lëvizja shkakton stres në trupin e akullit, i cili mund të shkaktojë plasaritje dhe manifestime të çrregullimit.

Akullnajat dhe copat e akullit janë rezervuari më i madh i ujit të freskët në botë. Në shumë pjesë të botës, veçanërisht në Azinë Juglindore dhe Amerikën e Jugut, popullsia njerëzore varet nga uji që rrjedh nga shkrirja e akullnajave për furnizimin me ujë, ujitje dhe madje edhe hidrocentralet. Ndryshimi global i klimës ndikon dukshëm në akullnajat, duke kërcënuar këto komunitete.