Piżmowół arktyczny

Piżmowół arktyczny, inaczej wół piżmowy (Ovibos moschatus) to ogromny (180-400 kg) kopytny arktyczny ssak, zamieszkujący tundrę. To roślinożerca, żywi się mchem, korzonkami, trawą, jego przysmakiem jest wierzba polarna.

Jego nazwa wywodzi się od silnego zapachu piżma wydzielanego przez byki w okresie godowym dla wabienia samic (krów). Jeśli chodzi o zwyczaje godowe, przedłużające się zaloty zaczynają się pod koniec lipca, a samica wydaje na świat jedno cielę w kwietniu-czerwcu następnego roku.

W przeszłości rozpowszechnione w Arktyce, zostały znacznie przetrzebione przez polowania. Naturalnie występują obecnie od Alaski przez północną Kanadę po Grenlandię. Piżmowół został również introdukowany przez człowieka w Norwegii, w tym na Svalbardzie (tam wyginął). Uważa się, że zwierzę to przewędrowało przez Cieśninę Beringa do Kanady 90 000 lat temu.

Piżmowoły (i azjatyckie jaki) są rekordzistami w świecie zwierząt, jeśli chodzi o długość futra. Włosy w warstwie zewnętrznej mają nawet metr długości. Sierść jest gruba, ciemnobrązowa i zwiesza się prawie do ziemi.

Zwierzęta te praktycznie nie zmieniły się od czasów epoki lodowcowej. Są w stanie przetrwać w surowych warunkach arktycznego klimatu między innymi dzięki gęstemu podszerstkowi (tzw. kiwiut, quiviut), który ma współczynnik izolacji 10 razy wyższy niż wełna. Włosy zewnętrzne, nazywane włosami osłonowymi, okrywają drugą, krótszą podkładkę, która zapewnia zimę dodatkową izolację. Podszerstek wypada pod koniec zimy, kiedy temperatura zaczyna się podnosić.

Zwierzę to ma charakterystyczne zgrubienie rogowe na czole, które chroni czaszkę w trakcie potyczek godowych samców; masywna głowa pozwala też na przebijanie twardej pokrywy lodowej w poszukiwaniu pokarmu.

Piżmowoły żyją w niewielkich grupach rodzinnych (ok. 5 osobników), w zimie łączą się w większe stada (ok. 60 osobników). Łatwiej wówczas bronią się przed drapieżnikami i znoszą trudne warunki pogodowe.

Mapa: Zasięg występowania piżmowołów arktycznych. Kolor czerwony – naturalny zasięg historyczny, kolor niebieski – populacje introdukowane.