Renifer

Renifer (Rangifer tarandus) należy do rodziny jeleniowatych, naturalnie występuje na arktycznych i alpejskich obszarach Europy Północnej, Ameryki Północnej, Grenlandii i Azji. W Ameryce Północnej określa się go mianem karibu (niektóre źródła twierdzą, że są to zwierzęta o odmiennych cechach, ale blisko spokrewnione), pochodzącym od staronordyckiego słowa „hreinin”, które oznacza „zwierzę rogate”. Karibu opiera się na francuskim określeniu „łopata do śniegu” i nawiązuje do zwyczaju grzebania w śniegu w poszukiwaniu pożywienia. Renifery należały do plejstoceńskiej megafauny. Istnieją dwie odmiany lub ekotypy: renifery tundrowe i renifery leśne, o wiele mniej liczne.

Renifery mają szereg charakterystycznych i unikalnych cech, wiele z nich to adaptacja do trudnych warunków północy.

Zarówno samce, jak i samice mają rozwinięte, imponujące poroże. Są jedynymi ssakami, które mogą widzieć światło ultrafioletowe. Co więcej oczy reniferów dostosowują się do pory roku; część oka za tęczówką zmienia kolor ze złotego w lecie na błękitny w zimie. Mleko renifera jest uważane za jedne z najbogatszych i najbardziej pożywnych wśród ssaków lądowych (aż 22 procent tłuszczu). W okresie zimowym owłosienie na pysku renifera staje się dłuższe, sięga warg, co pomaga chronić pysk podczas wypasu na śniegu. Ich nosy są specjalnie przystosowane do ogrzania powietrza, zanim dotrze ono do płuc. W wyjątkowo chłodne dni renifery są w stanie obniżyć temperaturę w kończynach do bliskiej zeru, co pomaga im uniknąć utraty ciepła ciała.

Ich kopyta są szczególnie niezwykłe. Latem, gdy ziemia jest mokra, są zmiękczone, zapewniając im dodatkową przyczepność. W zimie kopyta przyjmują postać twardej obręczy, która służy do zapewnienia przyczepności na śliskim śniegu i lodzie.

U niektórych podgatunków kolana podczas chodzenia wydają „klikające” dźwięki, aby zwierzęta mogły odnaleźć się w zamieci. Niektóre północnoamerykańskie karibu migrują ponad 5000 km w roku – więcej, niż jakikolwiek inny ssak lądowy.

Renifer był jednym z pierwszych zwierząt udomowionych przez człowieka (około 2000 lat temu). Do dziś jest istotną częścią północnego krajobrazu, również kulturowego. Zmieniają swoje pastwiska zależnie pory roku, wiosną i latem przebywają głównie na obszarach podmokłych, a jesienią preferują świerkowy las. Latem jedzą siano, trawę i liście krzewów. Zimą ich pożywienie stanowią porosty i mchy. Są kluczowym elementem przetrwania i tożsamości rdzennej ludności północnej: język Sámi ma około 400 słów dla reniferów i produktów pochodzących z różnych części zwierzęcia. Renifery znalazły się na Czerwonej Liście Zagrożonych Gatunków IUCN (Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody) jako gatunek „wrażliwy” z uwagi na znaczny spadek liczebności w ciągu ćwierci wieku (ok. 40%). Zmiany klimatu mają wieloraki wpływ na renifery. Komary i muchy, coraz liczniejsze na północy, mogą być bardzo uciążliwe dla reniferów. Ocieplenie klimatu zmieni również dostępność pożywienia i wzorce migracji.