Ptaki migrujące

Migracje zwierząt oznaczają regularne i uporządkowane przemieszczanie się ich między rejonami, w których żyją, w różnych porach roku. Około 5 milionów ptaków rocznie migruje z Europy i Azji głównie do Afryki (i z powrotem). Wiele gatunków ptaków przemieszcza się stale wzdłuż tych samych tras: linii brzegowych, grzbietów górskich, dolin rzecznych znanych jako „trasy przelotowe”.

Najczęstszym powodem migracji jest zmiana pór roku i poszukiwanie sprzyjających warunków – pożywienia, wody, schronienia. Migracja może być również związana z różnymi etapami rozwoju, gdy dany rejon jest bezpieczniejszy dla młodych osobników z uwagi na mniejsze zagrożenie drapieżników czy możliwość schronienia. Czasem młody osobnik wymaga innych warunków środowiskowych niż dorosły.

Migracja oznacza kilka tygodni lub nawet miesięcy podróży, często wiążącej się z przekraczaniem barier takich jak góry, morza, pustynie. Ptaki muszą stawić czoła szeregowi problemów, takich jak zapewnienie energii na czas długiego lotu (trudno o bezpieczne przystanki), orientacja i nawigacja. Dorosłe osobniki są już zaznajomione z trasą i różnymi siedliskami, które pozwoliły im przetrwać w poprzednich latach, ale młode ptaki wędrujące po raz pierwszy muszą dotrzeć w nieznane miejsca nieznaną trasą. Umożliwiają to nadzwyczajne umiejętności nawigacyjne, do tej pory nie w pełni poznane, bazujące na orientacji wizualnej (położenie Słońca, polaryzacja światła, układ gwiazd) i innej (pole magnetyczne), stanowiące specyficzny wewnętrzny kompas. Podróże są warunkowane genetycznie, ale silnie wpływają na nie czynniki środowiskowe.

Wędrowne ptaki są narażone na wiele niebezpieczeństw. Należą do nich zniszczenia i degradacja siedlisk naturalnych, utrata krytycznych miejsc postoju, takich jak tereny podmokłe, ale i polowania, zatrucia, zanieczyszczenia, kolizje z infrastrukturą (linie energetyczne i turbiny wiatrowe).

W rezultacie populacje ponad 40% gatunków ptaków wędrownych się zmniejszają, a prawie 200 klasyfikuje się jako zagrożone globalnie. Światowym rekordzistą pod względem długości wędrówek migracyjnych jest rybitwa popielata.