Perły słodkowodne

Perły ze słodkowodnych małży (głównie perłoródki rzecznej, inaczej skójki perłorodnej) są wykorzystywane od co najmniej 6000 lat. Perły rozwijają się, gdy przypadkowo do małży dostaje się ciało stałe, np. ziarnko piasku. Dlatego nie każda małża produkuje perłę, a w niektórych rzekach powstaje więcej pereł niż w innych. Średnio jeden na 1000 osobników skójki wytwarza perłę. Proces rozpoczyna się, gdy ciało obce wnika do określonego obszaru gruczołu małży. Wydziela się wówczas tzw. „macica perłowa”. Formowanie perły o średnicy 4 mm trwa ok. 30 lat. Perły przybierają różne kształty, tylko jedna na 1000 jest idealnie okrągła.

W średniowieczu perły były własnością królów, książąt lub kościołów. Połowy pereł w innych celach były surowo karane. Ruchy demokratyczne w Europie od połowy XIX wieku spowodowały upowszechnienie połowów i nadmierną eksploatację małży. Wyginęło wiele gatunków słodkowodnych mięczaków.

Jednak możliwe jest pozyskanie pereł bez zabijania małży – tak robili pozyskujący perły Estończycy, plemiona Skolstami i Lulesami. Delikatnie wyciągali perłę i wkładali nowe ziarno piasku.

Współcześnie perłoródka rzeczna jest objęta ochroną ścisłą w całej Europie. Wartość rynkowa pereł jest bardzo niska, natomiast w pierwotnym siedlisku perłoródki są bezcenne.

Haft wykonany z pereł rzecznych. Zdjęcie: Paul Eric Aspholm

Garść typowych pereł ze skójki. Zdjęcie: Paul Eric Aspholm